Rysowanie z zamkniętymi oczami i w kontakcie z oddechem
Doświadczenie koncentracji na oddechu w połączeniu z rysunkiem zostało opracowane w ksiażce Wendy Ann Greenhalgh Mindfulness & the Art of Drawing: A Creative Path to Awareness polega na zamknięciu oczu, przeniesieniu uwagi w poszczególne części swojego ciała oraz skupieniu na sposobie oddychania. W powtarzaniu tego ćwiczenia wspomagałam się nagraniem z kolejnym instrukcjami. Cykl ćwiczenia rozpoczyna się od zamknięcia oczu i mentalnej wędrówkę po ciele, poczynając od stóp, które powinny pewnie i dobrze przylegać do podłoża, poprzez łydki, kolana, uda, miednicę, pośladki, kość krzyżową, lędźwie, brzuch, klatkę piersiową, barki, ramiona, ręcę, dłonie, szyję ,głowę i twarz. Wędórwce tej ma towarzyszyć wewnętrzne poczucie akceptacji tego jakie odczucia, przyjemne lub nie płyną z tych części ciała, nie ocenianie tylko przyglądanie się im, akceptowanie takiego stanu. Nie krytowanie się za utratę koncentracji na oddechu, tylko łagodne stwierdzenie tego że tak się stało i powrót do uwagi na nim skupionej. Po czasie 10 minut i wciąż z zamkniętymi oczami następuję moment sięgnięcia po ołówek lub długopis. Następnie skupienie uwagi na powolnym wyczuciu momentu kontaktu ręki z narzędziem, przeanalizowanie jego struktur oraz sposobu trzymania w dłoni. Po czym następuje powolny moment kontaktu z papierem i poddanie ruchów ręki oddechowi. W tym procesie nie należy kontrolować ręki sterowanej oddechem ale poddać się wręcz oddać ruch ręki przepływowi oddechu. Obserwować go i rysować. Doświadczenie rysowania kończy się po 7 minutach, po czym następuje moment bardzo powolnego odłożenia narzędzia i równie spokojnego, stopniowego otwarcia oczu.
Rysując z zamkniętymi oczami, ogarniczyłam kontrolę wzroku nad rysunkiem, poddawałam moją rękę tą która jest wiodąca i również drugą, aby rysowały obie w celu równoważenia strony mojego ciała. W ćwiczeniu wracam uwagą do siebie, do wnętrza, do odczuć z ciała. Ten przepływ kieruje rysunkiem. Akceptuje myśli o tym, że chciałabym podejrzeć co rysuje, zauważam również pytania o to jak ten rysunek w ogóle wygląda i czy to ma sens, odczuwałam że powinnam mieć silną kontrolę nad tym procesem. W przypadku generowania rysunku cyfrowego nie mam obaw, że powinnam kontrolować cały proces, bardziej budzi się we mnie ciekawość co stworzy algorytm. Randomowość (przypadkowość, losowość) tej kompozycji bardzo mnie ciekawi. Jestem bardziej kategoryczna w stosunku do tego co tworzę jako człowiek w trakcie rysunku odręcznego. Ważny jest dla mnie rodzaj więzi która tworzy się pomiędzy mną a algorytmem (komputerem) gdyż traktuję intymnie zapis danych o moim oddechu (życiu) w algorytm. Mam poczucie jakby wiedział o mnie więcej. To jest jak zwierzenie się, rozmowa wizualna, językiem rysunku. Poznawanie się. Z każdego doświadczenia medytacji oddechowo-rysunkowej tworzyłam rysunek odręczy i rysunek cyfrowy. Katalogowane są na stronie internetowej z zapisem dnia i godziny wykonania.
Ćwiczenia oddechowe
Wciągu dwudziestu czterech godzin wykonujemy około dwustu tytysięcy wdechów i wydechów. W całym naszym życiu będzie ich prawie sześć miliardów. Ćwiczenia oddechowe to cykle oddechowe polegające na powtarzaniu wdechów i wydechów, mają na celu zwiększenie wydolności układu oddechowego, poprawę stanu psychicznego lub ogólnego samopoczucia. Znane są od starożytnych czasów w wielu kulturach i zwykle były częścią rytuałów oraz codziennych praktyk religijnych. Przykładowo w Upaniszadach znane są jako Pranayama, czyli technika opanowania oddechu, mająca na celu jego maksymalne spowolnienie i zrytmizowanie. Oddech podzielony jest na trzy fazy: puraka (głęboki wdech), rećaka (wydech) oraz kumbhaka (wstrzymanie oddechu po wdechu lub wydechu). Spowalniając oddech, jogin może z pełną świadomością wniknąć w pewne stany świadomości, które podczas zwykłego czuwania są dla świadomości niedostępne, np. w stan marzeń sennych (https://pl.wikipedia.org/wiki/Pranajama). Zaobserwowana już przez starożytnych joginów ścisła zależność pomiędzy stanem umysłu a oddychaniem jest obecnie dowiedziona i bezsporna a proces oddychania jest wykorzystywany w medycynie behawioralnej jako narzędzie terapeutyczne, pomocne w walce ze stresem, zapewniające pacjentom osiągnięcie wewnętrznego spokoju i poczucia panowania nad sobą.
Ćwiczenie oddechowe budowane jest według określonego wzoru i stosunku cyklu oddechowego, czyli relacji pomiędzy poszczególnymi jego fazami: wdechem, wstrzymaniem po wdechu, wydechem i wstrzymaniem po wydechu, wyrażony proporcją lub stałym czasem w sekundach. Wzorce mają wywoływać okreslony efekt po wykonaniu ćwiczenia.
Do praktyki ćwiczeń oddechowych na potrzeby rejestracji danych o pracy mojej klatki piersiowej i wykonania rysunków wybrałam dwa sposoby oddychania. Używałam aplikacji Prana Breath, w której wzorce oddechowe wykorzystują techniki budowana na podstawie pranayam, praktyk sufi, buddyzmu i metod lekarskich. Aplikacja wspomaga prawidłowe wykonywania ćwiczenia. W praktyce samodzielnej również wspomaga mnie poziom doświadczenia, które buduję praktykując ćwiczenia jogi w metodzie Sivananda z elementami ćwiczeń oddechowych (ćwiczenia Anulom Vilom oraz ćwiczenie Kapalbhati) ze wsparcie wykwalifikowanego w tej metodzie nauczyciela.
Pierwszy wzorzec oddechowy pod nazwą „Harmonia” pochodzi ze zbioru Vritti Pranayama, który zbudowany jest na stosunku cyklu oddechowego w następującym układzie:
wdech – 1 sek
wstrzymanie powietrza po wdechu – 3 sek
wydech – 2 sek
wstrzymanie powietrza po wydechu – 1 sek
Jego główne działanie to: harmonizacja procesów psychoemocjonalnych, ogólna poprawa stanu emocjonalnego, poprawa nastroju, zwiększenie poczucia integralności, zwiększenie uważności oraz wzrost odporności na stres.
Drugim wzorcem jest „Relaksacja” praktycy Sufi odnoszą się do tego schematu, podobnie jak do „spokoju”, w kontekście pomocy w wyciszeniu i wzbogacenia doświadczeń medytacyjnych. O tej technice wspomina się w traktacie Al-Hujwiriego Ujawnienie ukrytego. Wzorzec który zbudowany jest na stosunku cyklu oddechowego w następującym układzie:
wdech – 1 sek
wstrzymanie powietrza po wdechu – 0 sek
wydech – 2 sek
wstrzymanie powietrza po wydechu – 2 sek
Jego główne działanie to: zmniejszenie codziennej presji, redukcja napięcia fizycznego, zmniejszenie odczuwanego stresu, szybsze i łatwiejsze przechodzenie do fazy wypoczynku, uruchomienie wydajniejszych procesów wypoczynku oraz pomoc w szybkim zasypianiu.
Z każdego doświadczenia ćwiczenia oddechowego powstaje rysunek cyfrowy jest on katalogowany są na stronie internetowej z zapisem dnia i godziny wykonania.
Wzajemne oddziaływanie na siebie oddychania i umysłu stwarza możliwość kształtowania własnego stanu emocjonalnego dzięki świadomemu wykorzystaniu określonego sposobu oddychania.
Stella Weller, Oddech w psychoterapii, 2012
Interfejs i rejestracja danych
W celu zapisywania danych z doświadczeń z pracy z oddechem użyłam interfejsu w postaci paska oplatającego klatkę piersiową i monitorującego jej ruch. Urządzenie pobiera informacje o średniej ilości oddechów na minutę oraz z dokładnością 20 próbek na sekundę rejestruję siłę z jaką klatka piersiowa naciska na pasek w czasie. Z tych dwóch parametrów wyrysowywane są dwa wykresy: wykres średniej oddechu na minutę podawany w jednostce bpm (breath per minute) oraz wykres siły podawany w jednoscte N (niuton). Do pracy wybrałam model paska produkowany przez firmę Vernier o nazwie Go Direct Respiration Belt. Został on zaprojektowany w celu obserwacji i pomiaru jak zmienia się parametry oddechu po wysiłku fizycznym lub po wstrzymaniu oddechu.
Algorytm i kod
Dane w postaci cyfrowej skatalogowane według metody pracy (medytacja rysunkowa lub ćwiczenie oddechowe) są podstawą do wygenerowania cyfrowego rysunku. Siła z jaką klatka piersiowa naciskała na pasek i czas poszczególnych faz oddechu, stają się instrukcjami do generowanie układu linii, figur w kadrze. Parametry oddechu wypływają również na takie wartości jak grubość rysowanej linii, kolor i szybkość rysowania. Wyliczona średnia oddechów na minutę wpływa na zagęszczenie punktów w kompozycji. Stwarzam ogólne reguły interpretacji danych a sam rysunek generowany jest poprzez algorytm. Do kreacji rysunku cyfrowego używam technik generatywnych, poprzez napisanie kodu programu w języku Python i Processing.
Język programowania Processing oraz zintegrowane środowisko programistyczne (IDE) zostało stworzone na potrzeby sztuki elektronicznej (wizualnej, interaktywnej, dźwiękowej) oraz projektowania graficznego. Autorami projektu są byli studenci i pracownicy Aesthetics and Computation Group (ACG) działającym w MediaLab w amerykańskim MIT, Ben Fry i Casey Reas. Processing oparty jest w dużej mierze na wcześniejszym projekcie edukacyjnym szefa ACG, Johna Maedy – Design by Numbers. W obu przypadkach jednym z założeń projektu było przygotowanie środowiska programistycznego, które pomoże w nauce programowania osób niezwiązanych z programowaniem. Cel ten osiągnięty jest przez błyskawiczne efekty wizualne, jakie oferuje programowanie w języku Processing oraz przez uproszczenie skomplikowanych i pracochłonnych konstrukcji programowania graficznego w językach Java oraz Python, w którym Processing jest zaimplementowany. (https://pl.wikipedia.org/wiki/Processing)
Efektem działania algorytmu jest cykl cyfrowych rysunków wygenerowanych w ścisłym połączeniu z elektronicznym zapisem o moim oddechu.
